مقامات بروکسل بی توجه به بدعهدی‌های گذشته، این روزها بار دیگر جمهوری اسلامی ایران را به پایبندی به توافق‌نامه هسته‌ای برجام فرا می‌خوانند. 

در آخرین مورد جوزف بورل و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی کنونی و سابق اتحادیه اروپا ضمن اذعان بر این نکته که تهران از عواید برجام بهره‌مند نشده، از کشورمان خواسته اند در این توافق بماند. تقلای مقامات اروپایی جهت متقاعد کردن کشورمان برای ماندن در توافق‌نامه هسته‌ای در حالی است که آن‌ها تاکنون کمترین تلاشی در جهت بهره‌مند سازی کشورمان از فواید برجام به عمل نیاوردند. پس این همه اصرار اروپا جهت راضی کردن تهران جهت ماندن در توافق نامه هسته‌ای برای چیست؟

به نظر می‌رسد نخستین دلیل این رویکرد به تلاش اروپا برای بازیابی جایگاه از دست رفته باز می‌گردد. حقیقت آن است که آمریکای ترامپ بسیاری از قواعد بین‌المللی را زیر و رو کرده و زیر سؤال برد. پیش از او باراک اوباما در رویکردهای خارجی تلاش داشت تا حد ممکن پس از مشورت با متحدان خارجی و به‌ویژه اروپا در موضوعات مختلف ورود کرده و سپس اقدام کند، اما دونالد خلاف این مسیر را انجام داد. وی به صراحت از فروپاشی اتحادیه اروپا سخن گفت، از روند خروج انگلیس از اتحادیه موسوم به برگزیت حمایت کرد و در نهایت تلاش کرد بر روابط تجاری با اروپا تعرفه وضع کند. همه این مسائل اتحادیه را در مورد آینده روابط با آن سوی آتلانتیک به چاره‌جویی وادار کرده و آن‌ها ایده اروپای بدون آمریکا را به جد مدنظر قرار دادند. در این راه توافق‌نامه هسته‌ای برجام که بروکسل خود را مبدع و پدیدآورنده آن می‌داند، مهم است. رهبران اروپایی به دنبال آن هستند با حفظ توافق برجام ضمن اعلام حمایت از چند جانبه گرایی، راهی برای خارج شدن از سلطه آمریکا بیابند.

موضوع دوم به تلاش اتحادیه برای پاره نشدن طناب حداقل ارتباطات دیپلماتیک با جمهوری اسلامی باز می‌گردد. باوجود برآورده نشدن بسیاری از انتظارات جمهوری اسلامی ولی حقیقت این است که اروپا پس از خروج ایالات متحده از برجام نیز تلاش خود را جهت حفظ این توافق به‌کار بست. اروپا حتی تلاش کرد روابط مالی با ایران را با راه‌اندازی کانال مالی اینستکس حفظ کند که این اقدام به دلیل سنگ‌اندازی‌های واشنگتن روی کاغذ باقی مانده و اهداف جمهوری اسلامی را برآورده نساخت. اکنون نیز اظهارات مقامات بروکسل و دعوت از تهران برای ماندن در برجام تلاشی در این مسیر و حفظ این توافق نیم بند محسوب می‌شود.

در نهایت اینکه سخنان مقامات اروپا را باید واکنشی به مصوبه اخیر هسته‌ای مجلس دانست. تهران که از رفتار دوگانه اروپا پس  از خروج آمریکا از برجام راضی نیست، سرانجام روز سه شنبه با تصویب طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها دولت را به کاهش همکاری‌های هسته‌ای با طرف غربی موظف کرد. مصوبه اخیر مجلس و احتمال خروج کامل تهران از برجام حالا شاخک‌های طرف اروپایی را حساس تر کرده است. اتحادیه بر خلاف ایالات متحده به دلیل نزدیکی به خاورمیانه از تحولات این منطقه بسیار متأثر می‌شود. بر این اساس آن‌ها که اکنون در حوزه داخلی با بحران‌های بسیاری روبه‌رو بوده و در حوزه خارجی هم مسئله مهاجران این اتحادیه را تا مرز فروپاشی پیش برده، ترجیح می‌دهند تهران همچنان در برجام بماند. این بازی منفعت طلبانه اتحادیه با کلیدواژه برجام است؛ چراکه معنی ندارد ایران باوجود عمل به تعهدات هیچ چیز نصیبش نشود اما اروپا در عین بی عملی به همه خواسته‌های خود برسد. در نتیجه باید بپذیریم وادادگی تنها دشمن را جسورتر می‌کند. ما تاکنون در مقابل بدعهدی اروپا پنج گام کاهش تعهدات هسته‌ای را عملیاتی کرده بودیم، اما پس از گام آخر دولت به امید گشایش خارجی دست روی دست گذاشت و همین مسئله به زیان ما تمام شد. تصویب طرح اقدام راهبردی ولی نشان داد تهران سیاست مماشات در قبال اروپا را کنار گذاشته و منتظر اقدامی عملی از سوی اتحادیه و نه وعده و وعید دوباره است. برای ما عمل مهم است و اروپا اگر خواهان ماندن ایران در برجام است باید پیش از هر چیز وعده‌های چهار ساله خود را اجرا کرده و منافع ایران را هم مد نظر داشته باشد.